Przewóz kontenerów powyżej 350 km będzie możliwy tylko koleją?
19.01.2024
Przewoźnikom towarowym w Polsce najbardziej doskwierają niewystarczająca przepustowość́ sieci kolejowej i koszty dostępu do niej. Szansę widzą w zwiększeniu roli kolei w strategii rozwoju transportu. Bez tego trudno liczyć, żeby podział transportowego tortu uległ zmianie.
W logistyce towarów w Polsce dominuje transport drogowy (z 78 proc. udziałem w rynku, przy 22 proc. udziale kolei w 2021 r.) i na przestrzeni ostatnich lat nie nastąpiło wyraźne przesuniecie modalne. Co gorsza, po stosunkowo dobrym 2022 r. wszystko wskazuje, że wyniki osiągnięte w 2023 r. nie będą zachwycać. Jeśli dane za grudzień nie zmienią oblicza roku, kolej towarowa podsumuje go w Polsce spadkami parametrów przewozowych.
Urząd Transportu Kolejowego sprawdził, co przeszkadza polskim przewoźnikom towarowym w osiągnięciu lepszych wyników, sprawdził. W tym celu przeprowadził badanie ankietowe. Jego wyniki zostały zaprezentowane w raporcie pt. "Konsultacje z rynkiem towarowym 2023". Odpowiedzi udzieliło 186 podmiotów, w tym 67 przewoźników, 71 nadawców/odbiorców/spedytorów i 12 organizacji branżowych (pozostałe 36 mieści się w kategorii: inne).
I tak wśród czynników zewnętrznych kolejarze i ich partnerzy biznesowi zwrócili uwagę przede wszystkim na następujące bariery (podajemy pierwsze pięć pozycji):
koszty wykorzystania infrastruktury kolejowej względem drogowej: 59,14 proc. odpowiedzi;
konkurencja ze strony innych gałęzi transportu w zakresie oferty: 56,99 proc.;
luka pokoleniowa powodująca niewystarczającą dostępność́ personelu kolejowego: 46,77 proc.;
niewystarczające finansowanie przedsięwzięć́ rozwojowych (zakup i/lub modernizacja taboru, rozwój infrastruktury itp.): 41,40 proc.;
otoczenie prawne 35,48 proc.
Czynniki wewnętrzne to:
niewystarczająca przepustowość́ sieci kolejowej PKP PLK: 67,2 proc.;
utrudnienia związane z pracami modernizacyjnymi na sieci PKP PLK: 45,7 proc.;
niewystarczająca przepustowość́ odcinków linii kolejowych prowadzących z/do portów: 39,78 proc.;
niewystarczająca przepustowość́ infrastruktury kolejowej na przejściach granicznych: 31,72 proc.;
ograniczona dostępność́ taboru kolejowego: 33,87 proc.
Branża wie doskonale, co poprawiłoby jej sytuację. Oto najważniejsze, jej zdaniem, czynniki zewnętrzne (pierwsza piątka).
wzmocnienie roli transportu kolejowego w strategii rozwoju transportu w kraju: 74,73 proc.;
zwiększenie finansowania przedsięwzięć́ rozwojowych (zakup, modernizacja taboru, rozwój infrastruktury itp.): 60,22 proc.;
zwiększenie integracji z innymi gałęziami transportu: 55,38 proc.;
wdrożenie zintegrowanej elektronicznej platformy transakcyjnej: 15,59 proc.;
inne: 11,83 proc.
Wśród najważniejszych czynników wewnętrznych znalazły się:
rozbudowa sieci infrastruktury kolejowej: 60,75 proc.;
lepsza dostępność́ placów i terminali ładunkowych: 56,45 proc.;
zwiększenie terminowości i punktualności dostaw: 56,45 proc.;
zwiększenie atrakcyjności cenowej usług oferowanych klientom transportu kolejowego: 47,31 proc.;
krótszy czas realizacji przewozu 43,01 proc.
Chodzi o równe szanse transportu kolejowego z transportem drogowym
W ocenie badanych, kolej nie jest konkurencją dla transportu drogowego: jest on tańszy i bardziej elastyczny. Wynika to m.in. z tego, że był uprzywilejowany w polityce transportowej, co aktualnie przejawia się w dysproporcjach w dostępie do infrastruktury, wyższych wymaganiach formalnych i kosztach dodatkowych związanych z koleją. Dlatego rynek postuluje wyrównanie szans transportu drogowego i kolejowego.
- Rola transportu kolejowego musi zostać wzmocniona w strategii rozwoju transportu w kraju. W ocenie przedstawicieli rynku powinno przejawiać się to w zapewnieniu kosztów dostępu do infrastruktury na poziomie porównywalnym do transportu drogowego, uproszczeniu procedur formalnych na kolei czy też finansowaniu przedsięwzięć rozwojowych. Kolej ma niewykorzystane możliwości transportu różnych grup towarów, dlatego konieczna jest popularyzacja tego typu przewozów i rozpoczęcie prac nad dedykowanymi inwestycjami infrastrukturalnymi - pisze we wstępie do raportu Ignacy Góra, prezes UTK.
Szansą równoważenie łańcucha dostaw i przewozy intermodalne
Nadzieję na rozwój transportu kolejowego w Polsce daje przewoźnikom, jak czytamy w raporcie UTK, coraz większa świadomość przedsiębiorstw w zakresie wykorzystania w procesie logistycznym zrównoważonych środków transportu, strategiczne położenie geograficzne Polski i dostęp do portów. W szczególności kolej powinna być wykorzystywana jako środek transportu pierwszego wyboru przy przewozie towarów na większe odległości.
Branża nie utraciła wiary w konteneryzację ładunków, mimo że w 2023 roku spadek przewozów intermodalnych był spektakularny, przede wszystkim ze względu na sytuację geopolityczną za naszą wschodnią granicą, a w Polsce ze względu na priorytet dla przewozu grup ładunków w uwarunkowaniach wojny w Ukrainie.
Duża grupa respondentów jako czynniki, które mogą przyczynić się do zwiększenia roli jednostek intermodalnych w transporcie koleją, wskazała potrzebę zwiększenia ulgi intermodalnej, a także obniżenie stawek za dostęp do infrastruktury.
Działaniem wspierającym kolej mogłoby być wprowadzenie ograniczeń administracyjno-prawnych, aby kolej miała uprzywilejowaną pozycję wobec alternatywnych gałęzi transportu (np. wprowadzenie obowiązku przewozu towarów koleją na dystansie powyżej 350 km, wskazało taką możliwość 16,67 ankietowanych).
Respondenci zwrócili uwagę, że przyszłością kolei są przewozy tranzytowe samochodów ciężarowych. Znaczny potencjał kolei upatruje się również w transporcie ładunków masowych.
Rola kolei będzie rosła lub utrzyma się na aktualnym poziomie
Mimo że otoczenie charakteryzuje duża niepewność, tylko nieznaczna cześć respondentów uczestniczących w konsultacjach UTK prognozuje, że w najbliższych latach sytuacja w transporcie towarów koleją ulegnie pogorszeniu. Dla zdecydowanej większości rola kolei w transporcie towarów będzie rosła albo utrzyma się na aktualnym poziomie.
Uczestniczący w konsultacjach są świadomi, że obecnie nie jest możliwe dowiezienie koleją ładunku do każdego punktu, tym samym poszczególne środki transportu powinny ze sobą współpracować, a nie konkurować.
Źródło: wnp.pl