Bruksela zmienia zasady dotyczące prawa jazdy

04.12.2025

Pod koniec października br. została przyjęta Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/2205 w sprawie praw jazdy oraz Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/2206 odnosząca się do zakazów prowadzenia pojazdów. Nowe przepisy dotyczą najważniejszego uprawnienia do wykonywania zawodu kierowcy, jakim jest prawo jazdy.

Dlatego dziwić może fakt, iż w nielicznych publikacjach odnoszono się głównie do obniżenia wieku kierowców, nie uwzględniając przy tym formalnego – w dużej części – charakteru zmian w tym obszarze. Albowiem, już dziś kierowcy w wieku 18 lat mogą kierować pojazdami używanymi w transporcie drogowym na zasadach i warunkach określonych w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2561 (a wcześniej 2003/59/WE).

Znacznie większe znaczenie mają dla transportu drogowego inne zmiany, a w szczególności:
● określenie zasad wymiany praw jazdy wydanych w państwie trzecim,
● cofnięcie prawa jazdy w przypadku zakazu wydanego w innym państwie członkowskim – transgraniczne egzekwowanie zakazów prowadzenia pojazdów.

Dwie alternatywne ścieżki

Omawiając postanowienia nowej dyrektywy warto pamiętać, że znaczną część kierowców w Unii Europejskiej, a w szczególności w państwach naszego regionu, stanowią pracownicy spoza Unii Europejskiej. W szczytowym okresie polscy przewoźnicy w samych tylko międzynarodowych przewozach rzeczy zatrudniali około 162 tysięcy cudzoziemców. Dziś jest ich tylko około 145 tysięcy. Najpoważniejszą barierą dla tych osób jest uzyskanie prawa pobytu i pracy na terenie Polski oraz całej strefy Schengen. Niemniej bez uznania ich prawa jazdy, a następnie wymiany tego dokumentu na polskie uprawnienie z kodem 95, ich zatrudnienie w transporcie nie będzie możliwe.

Nowa dyrektywa wprowadza w tym obszarze dwie alternatywne ścieżki dla wymiany praw jazdy wydanych poza Europejskim Obszarem Gospodarczym (EOG). Są to:
● system zharmonizowany, który będzie  stosowany wobec praw jazdy wydawanych w państwach uznanych przez Komisję Europejską,
● stosowanie prawa krajowego w pozostałych przypadkach.

System zharmonizowany ma na celu wprowadzenie ułatwienia integracji osób spoza UE, z państw, których systemy szkolenia i egzaminowania kierowców są uznane za porównywalne do systemów unijnych i stoją na wysokim poziomie. Komisja Europejska dokona oceny systemów szkolenia i egzaminowania państw, z których pochodzą imigranci. I w przypadku, gdy ta ocena wypadnie pozytywnie, może przyjąć akty wykonawcze, w których uzna, że ramy transportu drogowego danego państwa trzeciego gwarantują poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego porównywalny z poziomem w Unii.

W akcie wykonawczym Komisji, obok wskazania listy państw trzecich, określone zostaną zasady wymiany praw jazdy wydanych przez te kraje. Ponadto Komisja określi: kategorie praw jazdy, które podlegają wymianie; daty wydania praw jazdy, które mogą zostać wymienione; warunki weryfikacji autentyczności dokumentu, a także minimalne standardy zdolności fizycznej i psychicznej posiadaczy zagranicznych dokumentów.

Unijny kod

Przepisy wydane przez Komisję będą wiążące dla państw członkowskich. Każde państwo członkowskie będzie obowiązane stosować te zasady przy wymianie zagranicznych praw jazdy wskazanych w przepisach Komisji. A wydane w tej procedurze prawo jazdy zawierać będzie unijny kod wskazujący, że zostało ono wymienione w ramach zharmonizowanego systemu. Dzięki temu kodowi, w przypadku zmiany miejsca pobytu kierowcy (np. podjęcie pracy w innym państwie członkowskim), wydane prawo jazdy będzie uznawane automatycznie, bez potrzeby poddawania się przez kierowcę jakimkolwiek dodatkowym wymaganiom lub procedurom.

Inaczej wyglądać będzie wymiana zagranicznych praw jazdy wydanych w państwach trzecich, które nie zostały objęte zharmonizowanym systemem uznania przez Komisję lub którego kategorie nie zostały w tym systemie uwzględnione. W takich przypadkach zastosowanie będą miały przepisy państw członkowskich. W Polsce są to przepisy ustawy o kierujących pojazdami oraz rozporządzeń wydanych na jej podstawie. Państwa członkowskie będą mogły, w swoich przepisach, nakładać dodatkowe warunki. Takie, jak złożenie z wynikiem pozytywnym egzaminu teoretycznego lub praktycznego. A także zadbać, aby spełnione były określone w dyrektywie wymagania, dotyczące zdolności fizycznej i psychicznej kierowcy.

Zagraniczne prawo jazdy, wymieniane na podstawie krajowych przepisów państwa członkowskiego, powinno zostać zwrócone organom tego państwa. A wydane na tej podstawie unijne prawo jazdy, będzie zawierać odpowiedni unijny kod, wskazujący na jego pochodzenie (z niezharmonizowanej wymiany).

Ważność tego prawa jazdy może być ograniczona, jeśli kierowca zmieni miejsce zamieszkania i przeniesie się do innego państwa członkowskiego. Nie obowiązuje w tym przypadku mechanizm automatycznego, wzajemnego uznawania praw jazdy wydanych w innym unijnym państwie. Nowe państwo pobytu posiadacza prawa jazdy, może – w tym przypadku – zażądać spełnienia przez posiadacza takiego dokumentu dodatkowych wymagań, wskazanych w miejscowych krajowych przepisach. Na przykład, obowiązku złożenia z wynikiem pozytywnym egzaminu teoretycznego lub ukończenia dodatkowego szkolenia.

Zakaz prowadzenie pojazdów

Nowe unijne przepisy wprowadzają rozwiązania mające na celu rozszerzenie zakazów prowadzenia pojazdów orzeczonych w jednym z państw członkowskich tak, aby obowiązywały one na całym terytorium Unii Europejskiej. Ma to dotyczyć zakazów orzeczonych za wykroczenia lub przestępstwa polegające na:

● poważnym przekroczeniu dopuszczalnej prędkości o co najmniej 50 km/h,

● prowadzeniu pojazdu pod wpływem alkoholu lub narkotyków,

● spowodowaniu wypadku ze skutkiem śmiertelnym lub poważnym razem ciała ofiary,

● poważnym naruszeniu zasad ruchu drogowego, takim jak niebezpieczne wyprzedzanie, przejazd na czerwonym świetle, jazda pod prąd lub spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Podstawą transgranicznego egzekwowania zakazów prowadzenia pojazdów jest wymiana informacji między państwami członkowskimi. Państwo członkowskie, w którym doszło do popełnienia wykroczenia lub przestępstwa, za które orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów, obowiązane jest powiadomić o tym zakazie odpowiednie władze państwa, w którym wydano prawo jazdy. Dotyczy to każdego zakazu prowadzenia pojazdu, trwającego przez okres co najmniej trzech miesięcy. Wymiana informacji będzie się odbywać drogą elektroniczną. Na podstawie otrzymanej informacji o orzeczonym zakazie, państwo członkowskie, które wydało prawo jazdy, jest obowiązane cofnąć, zawiesić lub ograniczyć ważność prawa jazdy kierowcy, który został ukarany zakazem.

Kiedy państwo może odmówić?

Państwo członkowskie może odmówić wykonania kary zakazu prowadzenia pojazdu tylko w dwóch przypadkach. Pierwszy przypadek, to sytuacja, w której naruszone zostały prawa do obrony lub zasada rzetelnego procesu kierowcy. A drugi to sytuacja, w której wykonanie zakazu narusza zasadę ne bis in idem (zasadę zakazującą podwójnego karania za ten sam czyn). I niestety nie ma tutaj większego znaczenia, że w państwie, w którym wydano prawo jazdy, krajowe przepisy nie przewidują kary zakazu prowadzenia pojazdu za popełniony czyn.

Trochę inaczej wygląda sytuacja, w której w innym państwie członkowskim orzeczono bezterminowy zakaz prowadzenia pojazdów. Dyrektywa daje możliwość ukaranemu kierowcy ubiegania się o ponowne wydanie prawa jazdy w innym państwie członkowskim, niż to, w którym orzeczono taki bezterminowy zakaz. Warunkiem jest jednak przeprowadzenie konsultacji z państwem, gdzie zakaz został orzeczony. Jeśli po przeprowadzeniu takiej konsultacji, osoba ukarana zakazem odzyska prawo jazdy, to państwo, które orzekło bezterminowy zakaz zwolnione jest od obowiązku jego uznania. Kierowca musi się liczyć z tym, że bezterminowy zakaz, wciąż obowiązuje w kraju, w którym naruszył prawo.

Państwa członkowskie mają czas do 25 listopada 2027 r. na przyjęcie i opublikowanie krajowych przepisów wykonujących te dyrektywy. Krajowe przepisy, co do zasady, mają być stosowane od 25 maja 2028 r.

źródło: www.truckbiznes.pl